اولین بستنی فروشی ایران اکبر مشدی + تاریخچه بستنی در ایران

اولین بستنی فروشی ایران با بستنی های سنتی خامه ای و بستنی نونی و مسقطی که بیشتر از یک قرن این آبمیوه بستنی فروشی قدمت داره
آدرس : تهران ، خیابان ری ، پایین تر از کوچه آل آقا ، بستنی اکبرمشدی
تلفن : 02133562717
تلفن : 02133562797
ناصرالدین شاه قاجار توی سفرش به فرانسه تو روستای پلومبیر Plombière با بستنی آشنا میشه و با خودش رسپی بستنی و آشپزای فرانسوی رو به ایران میاره
آقای ممد ریش که بستنی درست کردن رو از آشپزای دربار قاجار یاد گرفته بود با رفیقش اکبرمشدی تو محله آب منگل تهران اولین مغازه بستنی فروشی ایران رو راه میندازن
بستنی زعفرونی خامه ای و بستنی نونی ابداع آقای ممد ریش بود تو سال 1270 خورشیدی
روایت شده که میرزا رضا کرمانی که قاتل ناصرالدین شاه قاجار بوده قبل از ترور شاه از ممد ریش بستنی خریده و خورده
دو سال بعد افتتاح مغازه رفاقت ممد ریش و اکبرمشدی بهم میخوره و ممد ریش جدا میشه
ولی اکبر مشدی مغازه بستنی فروشی رو تنهایی حفظ می کنه و تا امروز بعد یه قرن هنوز این مغازه داره کار میکنه
اکبر مشدی معتقد بود که بستنی های ایرانی باید کاملا با بستنی های خارجی فرق داشته باشد و ایرانی ها ترجیح می دهند تا در بستنی هایشان خامه ، گلاب و زعفران بیشتر از نگهدارنده های دیگر باشد
در آن زمان نه برقي بود و نه يخچالي و نه جايي که بتواند از آنجا براي تهيه بستني اش يخ تهيه کنند و مجبور بودن برای تهیه یخ تا کوه های شمال شهر را طی کنن و يخ و برف طبيعي با خود بياورند
قدیم ها به بستنی فروشی آب بندی می گفتند بستنی فروشی با انواع شربت ها همراه بود از جمله شربت به لیمو سکنجبین آلبالو بیدمشک و همین طور سرکه شیره که شربت آلبالو به دلیل طعم و رنگی که داشت بیشتر استفاده میشد
ممدریش قدی کوتاه شکمی بزرگ و هیکلی چاق داشت و بستنی را با چرخ دوره گردی میفروخت و آنقدر معروف شده بود که برایش تصنیف هم ساخته بودند : ز تهرون تا به قلهک تا به تجریش عجب بستنی داره ممد ریش
اکبر مشدی در نود و دو سالگی از مشکل کلیه در گذشت یعنی سال هزار و سیصد و چهل و دو شمسی

تاریخ بستنی خامه ای در ایران حدودا به سال های 1270 تا 1280 شمسی برمیگردد
اولین بستنی فروشی تهران ، ماجرا از یک رفاقت شروع میشه !
رفاقت بین اکبر جعفری ملایری و ممد ریش ! چرا ممد ریش ؟
محمد جوانی بود که به خاطر بلندی ریش هایش ، در میان عوام به این نام خوانده میشد.
محمد ریش با آشپزی که از زمان قاجار در دربار کار میکرد و بستنی زدن را در فرانسه یاد گرفته بود ، رابطه دوستانه داشت.
وقتی در سال ۱۳۱۷ قمری آشپز را از دربار بیرون می کنند به محله آب منگل می آید و همان موقع ها بستنی سازی را به محمد ریش و اکبر مشدی یاد می دهد.
رفاقت این دو به شراکت بدل می شود و این دو نفر نخستین بستنی فروشی تهران را در سال ۱۳۲۰ و در خیابان ری راه اندازی می کنند.
قبل از تاسیس این مغازه ، بستنی فروشی ، نوعی دوره گردی بود و آنها آن را به شغل ثابت بدل کردند.
دو سال بعد ممد ریش کنار می کشد اما اکبر مشتی مغازه را حفظ می کند..
اکبر مشدی کاری کرد که مشتری از همه جای تهران برای بستنی خوردن به مغازه اش در خیابان ری بیایند.
همه رجال سیاسی از صدر تا ذیل ، مشتری اکبر مشتی بودند.
از اهالی معمولی شمیران گرفته تا رجال سیاسی درجه یک !
شب جمعه ها به زیارت شاه عبدالعظیم (ع) می رفتند و در راه برگشت بستنی می خوردند.
آدرس : تهران ، خیابان ری ، پایین تر از کوچه آل آقا (نائب السطلنه)
اولین بستنی ساز ایران ، بستنی را در ظرف های مخصوصی درست میکرد و فرمول تهیه آن را فقط خودش میدانست.
او در ظرفی دو جداره که دیواره بیرونی آن از جنس چوب و دیواره داخلی آن از فلز بود ، مواد خود مثل شیر ، خامه ، شکر ، ثعلب و زعفران ، هل ، گلاب را میریخت و در میان دو دیواری فلزی و چوبی تعبیه شده بود که ممد ریش در آنجا یخ و نمک میریخت.
فروشندگان دوره گرد تهران قدیم همین که فصل زمستان سپری و هوا کمی گرم می شد بستنی ها را در بشکه کوچک روی سر یا گاری می گذاشتند و در شهر دوره می افتادند تا به بزرگ و کوچک ، نوبرانه بهاری بفروشند.
هرجا که می رسید صدای هوارشان بلند می شد و می گفتند : نوبر بهاره بستنی ، نوبر بهاره بستنی
بستنی در تهران ابتدا به صورت سنتی و دستی با عنوان بستنی زعفرانی درون ظرفی (بشکه ای) دوجداره درست می شد
به این صورت که درون جدار داخلی شیر ، خامه ، شکر ، ثعلب و زعفران و در جدار بیرونی یخ و نمک ریخته می شد سپس بشکه را مرتباً تکان می دادند تا بستنی تهیه شود.
معمولاً دوره گردها ، بستنی های بی مزه و با کیفیت پایین را به بچه های محله های فقیرنشین شهر یک شاهی می فروختند که قیمت یک پنجم بستنی های دکاندارها بود.
بزرگ ترین بستنی فروشی ها در تهران قدیم در مرکز شهر و حوالی خیابان لاله زار قرار داشت و در این میان بستنی لقانطه در باب همایون متعلق به غلامحسین لقانطه از نظر کیفی و موقعیت محل در تهران رتبه اول را داشت که اعیان و رجال در آن جمع می شدند.
ممدریش بود که نخستین بستنی را ساخت و خامه به آن اضافه کرد.
اول خامه را به دور قالب می مالید و بعد آنقدر قالب را می گرداند تا خامه سفت می شد.
بعد آن را می برید و داخل بستنی ای می ریخت.
ممدریش قدی کوتاه ، شکمی بزرگ و هیکلی چاق داشت.
وقتی هوا خیلی سرد می شد ، کت خود را روی دست می انداخت.
اصطلاحی در تهران رواج داشت که می گفتند هوا آنقدر سرد شده که ممدریش کتش را روی دست انداخته!
بستنی را با چرخ دوره گردی می فروخت و آنقدر معروف شده بود که برایش تصنیف هم ساخته بودند : ز تهرون تا به قلهک تا به تجریش عجب بستنی داره ممد ریش!
ممدریش بعدها دکان کوچکی در خیابان ری ، سر بازارچه نایب السلطنه خرید.
او بچه نداشت و همان دکان را به خواهرزاده خود اکبر داد که بعدها به اکبرمشتی معروف شد.
اکبر مشتی در سال ۱۳۴۲ شمسی در ۹۲ سالگی درگذشت.
مغازه او در خیابان ری علاوه بر بستنی سنتی ، فالوده و هل گلاب هم می فروشد.
اکبر مشتی بیش از نود سال عمر کرد و در نود و هفت سالگی از مشکل کلیه درگذشت.
روزنامه های عراقی و پاکستانی هم خبر درگذشت او را چاپ کردند.
یک دیپلمات پاکستانی مقاله ای در بزرگداشت او نوشت.
هر کیلوگرم بستنی درجه یک اکبر مشدی در زمان حیاتش سه ریال بود اما او شاهد صنعتی شدن بستنی سازی نبود.
بستنی به سبک ایرانی با عنوان بستنی سنتی یا بستنی زعفرانی شناخته میشود.
این نوع بستنی که طعم زعفرانی دارد ، به رنگ زرد است و از آرد ثعلب و گلاب درست می شود.
بستنی سنتی گاه با خلال پسته و تکه های بزرگ خامه همراه است.
بستنی سنتی در سه رنگ زرد زعفرانی ، سفید وانیلی و قهوه ای دارچینی تولید می شد.
بستنی مجلسی ایرانی در واقع ترکیبی از این سه رنگ بود.
در آن زمان ، یخچال های طبیعی توچال یکی از منابع تامین یخ مورد نیاز برای ساخت بستنی محسوب می شد.
در سال آخر سلطنت ناصرالدین شاه ، تهیه بستنی در ایران رواج یافت.
در آن زمان معروف ترین بستنی فروش تهران ممد ریش بود که بستنی خامه ای درست می کرد.
بستنی ممد ریش در تاریخ ایران ماندگار است چون میرزا رضا کرمانی که قاتل ناصرالدین شاه بود قبل از ترور شاه از ممد ریش بستنی خرید و خورد

کارگاه بستنی سازی اکبر مشدی

تا قبل از سفر سوم ناصرالدین شاه اصلاً خبری از بستنی امروزی توی ایران نبود
البته که ایرانیا از قرن ها قبلترش به مصرف یه دسر خنک به اسم برف و شیره که ترکیب برف تازه با شیره انگور بود عادت داشتن
ناصرالدین شاه توی سفر سومش به فرانسه بستنی خورد و این خوراکی خوشمزه دلشو برد
و این شد که شاه قاجار با دستور تهیه بستنی از فرانسه برگشت و درست کردن بستنی تو مطبخ دربار شروع شد
فوت فن بستنی که به کوچه و بازار درز کرد بازار چرخ بستنی ها و قالب بشکه ای ها که با چرخ و سینه های بزرگ بستنی می فروختند رونق گرفت
اواخر دوره ناصرالدین شاه آقای ممد ریش که بستنی نونی هم ابداع ایشونه اولین دکان بستنی فروشی پایتخت و افتتاح کرد
چند سال بعد آقای اکبر مشهدی که از دوستان ممد ریش بود نزدیکهای میدون راه آهن تهرون یه مغازه بستنی فروشی دایر کرد که بستنیش از بستنیهای ممد ریشم محبوبتر بود
تو سال ۱۳۲۹ بالاخره بستنی ماشینی کالیفرنیا به ایران هم رسید کمکم زمینه ی جور شد تا کارخونه های صنعتی بستنی توی ایران هم پا بگیره
توی دهه های بعد سال به سال بستنی های مختلفی تو ایران تولید میشد که اسم و طعم و یادشون یه بخشی از خاطره ها و نوستالژی های امروز ماست
بستنی ممد ریش در تاریخ ایران ماندگار است چون میرزا رضا کرمانی که قاتل ناصرالدین شاه بود قبل از ترور شاه از ممد ریش بستنی خرید و خورد

اکبر مشدی

پای بستنی چطور به ایران باز شد؟ از ممد ریش تا اکبر مشهدی ملایری و غلامحسین لقانطه اولین بستنی فروش ها را بشناسید
فروشندگان دوره گرد تهران قدیم همین که فصل زمستان سپری و هوا کمی گرم می شد بستنی ها را در بشکه کوچک روی سر یا گاری می گذاشتند و در شهر دوره می افتادند تا به بزرگ و کوچک ، نوبرانه بهاری بفروشند.
هرجا که می رسید صدای هوارشان بلند می شد و می گفتند : نوبر بهاره بستنی ، نوبر بهاره بستنی
بستنی در تهران ابتدا به صورت سنتی و دستی با عنوان بستنی زعفرانی درون ظرفی (بشکه ای) دوجداره درست می شد
به این صورت که درون جدار داخلی شیر ، خامه ، شکر ، ثعلب و زعفران و در جدار بیرونی یخ و نمک ریخته می شد سپس بشکه را مرتباً تکان می دادند تا بستنی تهیه شود.
آن طور که در منابع تاریخی نوشته شده در سفر سوم ناصرالدین شاه به اروپا ، او در روستای ییلاقی به نام پلومبیر در فرانسه نوعی بستنی خورد که حسابی خوشش آمد و بعد از این سفر بود که بستنی هم وارد خوراکی های تهرانی ها شد.
معروف ترین بستنی فروش شهر تهران در آن زمان فردی به نام ممد ریش بود که بستنی خامه دار مخصوصی درست می کرد و کم کم سر وکله بستنی فروشی های دوره گرد در تهران پیدا شد که بستنی را با نانی مخصوص می فروختند.
اما بستنی فروش مشهور دیگری که شهرتش حتی به شهرهایی مانند لس آنجلس و پاریس هم رسیده اکبر مشهدی است.
او در ۲۰ سالگی با ممد ریش (بستنی فروش مشهور) آشنا شد و از طریق آشنایان او توانست به آشپزخانه دربار مظفرالدین شاه راه پیدا کند و تا آخر دوره قاجاریه در دربار بستنی سرو می کرد.
بعد از انقراض سلسله قاجاریه ، رضاشاه تمامی پرسنل و خدمه دربار ازجمله اکبر مشهدی ملایری را از دربار اخراج کرد.
اکبر مشهدی ملایری بعد از این اتفاق با پولی که در مدت خدمت در دربار جمع کرده بود توانست مغازه بستنی فروشی خود را در حوالی میدان راه آهن با نام بستنی فروشی اکبر مشهدی افتتاح کند.
او معتقد بود که بستنی های ایرانی باید کاملا با بستنی های خارجی فرق داشته باشد و ایرانی ها ترجیح می دهند تا در بستنی هایشان خامه ، گلاب و زعفران بیشتر از نگهدارنده های دیگر باشد.
آن زمان هنوز یخچال ساخته نشده بود و او مجبور بود برای تهیه یخ از یخچال های طبیعی راه های طولانی تا کوه های شمال شهر را طی کند.
حتی گاهی تا عمق ۶۰ متری در دل یخچال های طبیعی پایین برود تا ذره ای یخ به دست بیاورد.
معمولاً دوره گردها ، بستنی های بی مزه و با کیفیت پایین را به بچه های محله های فقیرنشین شهر یک شاهی می فروختند که قیمت یک پنجم بستنی های دکاندارها بود.
بزرگ ترین بستنی فروشی ها در تهران قدیم در مرکز شهر و حوالی خیابان لاله زار قرار داشتو در این میان بستنی لقانطه در باب همایون متعلق به غلامحسین لقانطه از نظر کیفی و موقعیت محل در تهران رتبه اول را داشت که اعیان و رجال در آن جمع می شدند.

بستنی اکبر مشتی

بستنی در دوره ناصرالدین شاه قاجار به ایران آمد.
او در یکی از سفرهایش به فرنگ ، بستنی خورد و آن را لذیذ یافت و به درباریان دستور داد تا طرز درست کردن آن را بیاموزند.
بستنی و فالوده فروشی را شربت آلات فروشی می گفتند و عنوان آب بند هم به آن اطلاق می شد.
آب بندی شغلی بود که ماده اولیه آن را آب در بر می گرفت و در بستنی و پالوده فروشی در معنی سفت کردن آب بود.
خوشمزه خنک چطور به شمیران آمد ؟
ماجرای ورود بستنی به شمیران هم داستان خواندنی خودش را دارد.
تابستان که می شود ، قدیمی های شمیران یاد بستنی های خوش آب و رنگ مش ممد آب بند می افتند.
اولین کسی که فوت و فن بستنی درست کردن را از اکبر مشتی و ممد ریش یاد گرفت و در مهمانی ها و عروسی ها کام مهمانان را با بستنی شیرین می کرد.
نام کامل مش ممد آب بند ، میرزا محمد صالحی بود.
پسرش محمدمهدی هم حرفه پدر را یاد گرفت و سال ها بستنی دست مردم شمیران داد و خاطره خوشی باقی گذاشت.
مش ممد آب بند ۴۶سال پیش از دنیا رفت و پسرش محمدمهدی ۵ سال پیش.
قدیم ها به بستنی فروشی ، آب بندی می گفتند.
بستنی فروشی با انواع شربت ها همراه بود از جمله شربت به لیمو ، سکنجبین ، آلبالو ، بیدمشک و همین طور سرکه شیره.
شربت آلبالو به دلیل طعم و رنگی که داشت بیشتر استفاده می شد.
ممدریش و اکبر مشتی و مش محمدعلی از بنیانگذاران بستنی سنتی در تهران بودند و مرحوم محمد صالحی معروف به مش ممد آب بند ، از آنها فوت و فن بستنی درست کردن را آموخت و اولین کسی بود که از سال ۱۳۱۰در شمیران بستنی درست کرد.
برای همین به او مش ممد آب بند می گفتند.
عباس صالحی یکی از معتمدان شمیران و پسر دیگر مش ممد آب بند از پدرش که همیشه با وضو در دکان می رفت یادی می کند و می گوید : مرحوم برادرم محمدمهدی صالحی راه و حرفه پدر را در پیش گرفت و آخرین بار کسی بود که در شمیران بستنی را عمل می آورد.
در قدیم برای مجالس عروسی و مهمانی های بزرگ که بیشتر از سوی صاحب منصبانی که در شمیران خانه و باغ داشتند برپا می شد از مهمانان با بستنی پذیرایی می شد.
بیشترین شهرت مش ممد آب بند در طعم و عطر بستنی زعفرانی و تخم مرغی و کاکائویی بود که دست مشتری می داد.
اولین بستنی شاتوتی را هم او درست کرد با شاتوتی که از درکه آورده بودند برای بستنی درست کردن به برف و یخ زیادی نیاز بود.
عباس صالحی می گوید : برادرم تعریف می کرد که از پس قلعه برف یخ زده را بار الاغ می کردند و برای او می آوردند تا بتواند بستنی درست کند. برف یخ زده را در زیر زمین خنک خانه نگهداری می کرد.

بستنی فروشی اکبر مشدی

چرخ بستنی در کوچه ها
بستنی فروش های شمیران ۳ دسته بودند : دکان دارها ، چرخ بستنی ها و قالب بشکه ای ها.
دکان دارها در مغازه خود بستنی می فروختند.
چرخ بستنی ها با چرخ طوافی در کوچه ها می چرخیدند و بستنی می فروختند.
قالب بشکه ای ها هم قالب های چوبی پر از بستنی را روی سر می گذاشتند و در کوچه ها راه می رفتند و بستنی می فروختند.
بستنی فالوده ، ۲عباسی!
از روی برگه ای قدیمی که به یادگار نگه داشته قیمت بستنی در سال های قدیم را می خواند : یک ظرف بلور بستنی و یک ظرف بلور فالوده که حدود یک سیر و نیم وزن داشت ۵شاهی بود. یک ظرف بستنی فالوده هم ۲عباسی قیمت داشت.
بیشتر وصف بستنی فروش های شمیران قدیم را از زبان مرحوم برادرش شنیده می گوید : دکان های آب بندی یا همان بستنی فروشی خیلی با صفا بود.
دور تا دور مغازه با تابلوهایی از نقاش های قهوه خانه ای و تابلوهای رزم و بزم مانند رستم و سهراب ، لیلی و مجنون و شیرین و فرهاد و نیز پرده هایی از واقعه عاشورا چیده شده بود.
معمولا تابلوها را محمد مدبر و حسین قوللر آقاسی از نقاشان صاحب نام شمیران نقاشی کرده بودند.
در طاقچه هایی کنگره ای مغازه ، شیشه های شربت می گذاشتند.
دور تا دور مغازه نیمکت های چوب و میزهای عسلی بود. کف مغازه هم با آجر فرش شده بود و صاحب مغازه مدام آب و جارو می کرد.
روشنایی مغازه هم با چراغ زنبوری بود. بشکه های بستنی را بیرون مغازه می گذاشتند و روی آن را با پارچه سفید تمیز می پوشاندند.
کسی که بستنی را با قاشق برنجی از قالب بشکه های بستنی می کشید ، خلیفه یا بستنی کش نام داشت.
بستنی را در جام بلند می ریخت و روی آن را با شربت دلخواه مشتری تزیین می کرد. کسی که بستنی را عمل می آورد بار سفت کن نام داشت.
مش ممد آب بند شاگردان زیادی هم تربیت کرد و رمز و راز بستنی درست کردن را به آنها آموخت.
مثل موسیو ویلا که در ابتدای خیابان مقصود بیک ، بستنی فروشی داشت یا غلامحسین لقانطه و علی کل احمد و علی اشرف الاسلامی.
بستنی فروشی گل و بلبل در پیچ شمیران هم توسط یکی از شاگردان مش ممد آب بند می چرخید.
مش ممد آب بند سال ها در مغازه خود در تجریش کام اهالی را شیرین کرد و اواخر عمر در دکانش ترشی و سیر ترشی می فروخت و پسرش بستنی درست می کرد.
مش ممد آب بند ، کسی که اولین بستنی را در شمیران درست کرد سال ۱۳۵۵ از دنیا رفت.

بستنی سنتی

بستنی ممد ریش در تهران
عباس منظرپور در کتاب در کوچه و خیابان درباره روزگار نخستین بستنی فروشی های تهران این طور آورده : نخستین کسی که در تهران به معنای واقعی بستنی درست کرد ممدریش بود.
قبل از آن معمولاً از رویخی به عنوان یک هوسانه خنک استفاده می شد.
رویخی نشاسته پخته با گلاب بود که در بشقاب های مسی به اندازه های مختلف ریخته می شد.
این بشقاب ها را روی خرده های یخ می گذاشتند و رویش یک پارچه سفید و تمیز می کشیدند.
موقع فروش هم روی بشقاب ها شیره می ریختند.
هوسانه های دیگری هم مانند یخ در بهشت و پالوده هم داشتیم.
ممدریش بود که نخستین بستنی را ساخت و خامه به آن اضافه کرد.
اول خامه را به دور قالب می مالید و بعد آنقدر قالب را می گرداند تا خامه سفت می شد.
بعد آن را می برید و داخل بستنی ای می ریخت.
ممدریش قدی کوتاه ، شکمی بزرگ و هیکلی چاق داشت.
وقتی هوا خیلی سرد می شد ، کت خود را روی دست می انداخت.
اصطلاحی در تهران رواج داشت که می گفتند هوا آنقدر سرد شده که ممدریش کتش را روی دست انداخته!
بستنی را با چرخ دوره گردی می فروخت و آنقدر معروف شده بود که برایش تصنیف هم ساخته بودند : ز تهرون تا به قلهک تا به تجریش عجب بستنی داره ممد ریش!
ممدریش بعدها دکان کوچکی در خیابان ری ، سر بازارچه نایب السلطنه خرید.
او بچه نداشت و همان دکان را به خواهرزاده خود اکبر داد که بعدها به اکبرمشتی معروف شد.
بستني ها هم براي خودشان قدمت و اصالت دارند.
آنقدر اصالت دارند که براي خيلي ها تداعي خاطرات گذشته شان است.
اگر پاي خاطرات پدربزرگ و مادربزرگتان نشسته باشيد حتما با بستني و روزهاي گرم تابستان داستان هاي به يادماندني زيادي دارند که نوه هايشان را با آن سرگرم کنند.
بستني هم براي خودش نسل هايي را گذرانده است و اکبرمشتي و ممد ريش را کمتر کسي است که به عنوان اولين سازنده هاي بستني ايراني نشناسند چون قدمتي 100 ساله را با خود به يدک مي کشد.
در گذشته بستني اکبر مشتي حوالي خيابان ري بود و پاتوق جوان هاي ديروز که اوقات خود را با بستني هاي خوشمزه و خنک اکبر مشتي مي گذراندند.
کم کم بستني از حالت سنتي تبديل به بستني هاي مدرن و پاستوريزه شد که امروز بچه هاي دهه 60 با آنها خاطره هاي زيادي دارند و هنوز هم در مغازه هاي سوپرمارکت ، اثري از آنها را مي بينيم.
بستني توپي ، کيم ، آدمکي ، آلاسکا و جديدترين آنها هم سالار و مگنوم بودند که هنوز هم طرفدار دارد و از نظر قيمت و دردسترس بودنشان باعث شده هنوز فراموش نشوند و طعمشان را همه دوست داشته باشند بستني هاي امروزي البته حکايت تازه اي دارند.
بستني هايي که رنگ و لعاب آنها هر عابري را به سمت خود مي کشد و مشتري ها در انتخاب طعم هاي متنوع دچار ترديد مي شوند که کدام طعم و مزه آن را تجربه کنند.
اسم هاي خارجي ، طعم هاي تازه و متنوع آنها باعث مي شود چشممان را بر روي قيمت بالاي آنها ببنديم و به خودمان بگويم به يک بار تجربه و چشيدن مي ارزد.
بستني هاي جديد ، خوش آب و رنگ هستند و از هر گوشه شهر مانند قارچ سردر مي آورد همچنين خوشمزه هستند و با تمام وجود مي توانيد طعم مدرن بودن را زير دندانتان احساس کنيد.
اکبر مشتي براي اينکه بتواند مشتري هاي خود را حفظ کند نياز ندارد تا مغازه خود را بزرگ تر کند يا فکري به حال ويترين بي رنگ و لعاب خود در ميدان تجريش با آن همه مغازه و پاساژهاي پر رنگ و لعاب کند.
اکبر مشتي مشتري هاي خود را در اين چند دهه که از عمرش مي گذرد حفظ کرده و مي داند که مردم حاضر هستند ساعت ها در صف بمانند بستني خود را بگيرند و ببرند هر گوشه شهر که مي شود با جان و دل بخوردند و نگران نباشند که چرا در يک محيط شيک قاشق بستني را در دهانشان نمي گذارند.
بستني اکبر مشتي سال هاست به عنوان يک برند شناخته مي شود.
پسرخوانده اکبرآقا براي اينکه به مشتري هاي خود نشان دهد به جايي آمده اند که صاحبش سازنده اولين بستني در ايران بوده تمام عکس هاي خودش با اکبر مشتي و گزارش ها و مصاحبه هايي که در روزنامه ها در سال هاي متمادي از آنها شده را به در و ديوار مغازه چسبانده تا مشتري ها با چشم خود آنچه که بايد بدانند را ببيند.
البته در زمان ناصرالدين شاه اولين کسي که بستني را در ايران ساخت کسي بود به اسم ممدريش که بستني سنتي را با خامه و شير توليد کرد و اکبرمشتي چند سال بعد به او پيوست و با او همراهي کرد و در کنار استادش مغازه آب منگل را راه انداخت.
اما در حال حاضر اکثر مردم اکبرمشتي را بيشتر از ممدريش مي شناسند و به او عنوان اولين سازنده بستني ايراني را مي دهند.
شايد به اين خاطر باشد که اکبرمشتي براي به دست آوردن چنين شهرتي کم زحمت نکشيده.
در آن زمان نه برقي بود و نه يخچالي و نه جايي که بتواند از آنجا براي تهيه بستني اش يخ تهيه کند.
براي همين مجبور بود تا کوه هاي شمال تهران برود و يخ طبيعي با خود بياورد.
شايد جالب است که بدانيد بستني هاي اکبر مشتي به کشورهاي ديگر هم رفته است چون گفته شده بستني هاي او آنقدر در بين رجال و سياسيون طرفدار پيدا کرده که فخرالدوله مادر دکتر اميني نخست وزيروقت ، او را با خودش به فرانسه برد تا رجال فرانسه را با بستني اکبرمشتي مهمان کند.
آنقدر اکبرآقا شهرت داشت که وقتي از دنيا رفت علاوه بر روزنامه هاي ايران که فوت او را اعلام کرد روزنامه هاي کشورهاي ديگر مثل عراق و پاکستان هم خبر فوت اکبرمشتي را چاپ کردند.
مردم بستني اکبر مشتي را دوست دارند و حاضرند در هر نقطه از تهران که هستند سري به آن بزنند چون مي دانند که اکبرمشتي هيچ جاي تهران شعبه ندارد و طعم قديمي و خوشمزه بستني هاي اکبر مشتي را براي بارها و بارها تجربه کنند
بستنی اکبر مَشتی یک شخص ملایری و نخستین بستنی فروشی ایرانی است که در سال ۱۳۱۸ هجری قمری و در خیابان ری تأسیس شد که بعدها حتی در پاریس و لس آنجلس هم به شهرت رسید.
مغازه او در خیابان ری علاوه بر بستنی سنتی ، فالوده و هل گلاب هم می فروشد.
اکبر مشتی
اکبر مشتی (۱۲۵۰–۱۳۴۲) نخستین ایرانی بود که به تجارت بستنی روی آورد نام واقعی او اکبر جعفری ملایری بود.
اکبر ملایری در سال ۱۸۶۸ میلادی در روستایی در ملایر به دنیا آمد.
اکبر پیش از بستنی فروشی مشاغل متعددی را آزمود مدتی شکر و چای از تهران به شهرهای شمالی میبرد و از آنجا هیزم به تهران می آورد تا بتواند روزگارش را بگذراند.
در سن ۲۰ سالگی با ممد ریش آشنا شد.
ممد ریش با درباریان مظفرالدین شاه آشنایی داشت و از این طریق او هم توانست با بستنی آشنا شود.
زمانی که رضا شاه به قدرت رسید ، اکبر ملایری و ممد ریش زمان را برای گشایش نخستین بستنی فروشی ایران مناسب دیدند و نخستین بستنی فروشی خود را با کمک مالی برادر خود (شعبان ملایری) در خیابان ری نبش خیابان ادیب الممالک افتتاح کردند.
دو سال بعد ممد ریش از این کار دست کشید اما اکبر کماکان مصمم به ادامه این راه بود.
محمد ملایری پسرخوانده و برادرزاده همسر اکبر مشتی است که پس از بازنشستگی از وزارت نفت مجدداً کار اکبر مشتی (که پس از انقلاب تعطیل شده بود) را ادامه داد و مغازه ای برای این کار به راه انداخت.
محمد ملایری تنها وارث اکبر مشدی می گوید : بستنی ایرانی که اکبر مشتی درست کرد با نوع خارجی آن کاملاً متفاوت بود.
ایرانیان سرشیر ، گلاب و زعفران را بیشتر می پسندیدند.
اکبر مشتی از برخی گیاهان به جای افزودنی های غذایی استفاده کرد. او اضافه می کند ، اکبر مشتی زحمت زیادی کشید.
او مجبور بود زمستان ها را در کوه های اطراف تهران به دنبال تهیه یخ باشد.
در آن زمان هنوز یخچال در کشور وجود نداشت و مردم از یخچال طبیعی استفاده می کردند آن ها گودال های عمیق گاه تا ۶۰ متر حفر و در آن ها برای تابستان یخ انبار می کردند.
درباریان، سفرا و مردم عادی مشتریان اکبر مشتی بودند. محمد می گوید : یکبار فخرالدوله (مادر علی امینی) اکبر مشتی را با خودش به فرانسه برد تا آن جا برایشان بستنی سرو کند.
اکبر مشتی بیش از نود سال عمر کرد و در نود و هفت سالگی از مشکل کلیه درگذشت.
روزنامه های عراقی و پاکستانی هم خبر درگذشت او را چاپ کردند.
یک دیپلمات پاکستانی مقاله ای در بزرگداشت او نوشت.
هر کیلوگرم بستنی درجه یک اکبر مشدی در زمان حیاتش سه ریال بود اما او شاهد صنعتی شدن بستنی سازی نبود.
بستنی در معنایی که امروز از آن سراغ داریم در عصر ناصرالدین شاه قاجار در ایران تولید شد.
در واقع از سفر سوم ناصرالدین شاه به اروپا از فرانسه بود که بستنی را وارد ایران کردند.
بستنی به سبک ایرانی با عنوان بستنی سنتی یا بستنی زعفرانی شناخته میشود.
این نوع بستنی که طعم زعفرانی دارد ، به رنگ زرد است و از آرد ثعلب و گلاب درست می شود.
بستنی سنتی گاه با خلال پسته و تکه های بزرگ خامه همراه است.
بستنی سنتی در سه رنگ زرد زعفرانی ، سفید وانیلی و قهوه ای دارچینی تولید می شد.
بستنی مجلسی ایرانی در واقع ترکیبی از این سه رنگ بود.
در آن زمان ، یخچال های طبیعی توچال یکی از منابع تامین یخ مورد نیاز برای ساخت بستنی محسوب می شد.
در سال آخر سلطنت ناصرالدین شاه ، تهیه بستنی در ایران رواج یافت.
در آن زمان معروف ترین بستنی فروش تهران ممد ریش بود که بستنی خامه ای درست می کرد.
بستنی ممد ریش در تاریخ ایران ماندگار است چون میرزا رضا کرمانی ، قاتل ناصرالدین شاه ، قبل از ترور شاه از ممد ریش بستنی خرید و خورد.
نام اکبر مشهدی ملایری مشهور به اکبر مشتی نیز با بستنی سنتی ایرانی عجین شده است که حتی از ممد ریش هم معروفتر شد.
او به واسطه ممد ریش به دربار مظفرالدین شاه قاجار راه یافت و توانست ساخت این نوع بستنی را یاد بگیرد.
پس از سقوط حکومت قاجار ، اکبر مشهدی مغازه بستنی فروشی خود را در حوالی میدان راه آهن با نام بستنی فروشی اکبر مشدی افتتاح کرد.
اکبر مشتی در سال ۱۳۴۲ شمسی در ۹۲ سالگی درگذشت.
در حدود سال ۱۳۲۹ شمسی ، بستنی ماشینی کالیفرنیا به بازار آمد و روی ذائقه ایرانی ها تاثیر گذاشت اما تازه از اواخر دهه ۴۰ شمسی بود که دستگاه های بستنی ساز به وفور وارد ایران شدند.

منو قیمت بستنی فروشی

اولین بستنی تولید شده در ایران به اواخر دوره ناصرالدین شاه قاجار برمی گردد.
بعد از این دوران بستنی اکبر مشتی آمد.
او فردی بود که در دربار مظفرالدین شاه ، ساخت بستنی زعفرانی را یاد گرفت.
بستنی اکبر مشتی با استفاده از گلاب ، زعفران ، خلال پسته و خامه تشکیل می شد.
آن نوع بستنی به مرور به دست مردم عادی کوچه و بازار هم رسید و به شکلی شد که همه عاشقش شدند این همان بستنی است که امروزه آن را به نام بستنی زعفرانی می شناسند.
اکثر بستنی هایی که در ایران وجود داشت زعفرانی ، وانیلی با ترکیب رنگ قهوه ای تشکیل می شدند.
رنگ قهوه ای بستنی نیز حاصل استفاده از دارچین بود.
در آن زمان اگر این سه رنگ بستنی به هم چسبیده بودند ، جزو بستنی های مجلسی به حساب می آمدند.
جالب است بدانید در آن زمان که یخ سازی وجود نداشت برای تهیه یخ هم از برف یخچال های طبیعی توچال استفاده می کردند.
در اواخر دهه ۴۰ شمسی ، کم کم پای دستگاه های بستنی ساز به ایران باز شود.
در آن زمان در کنار بستنی ، بستنی فروشی ها فالوده نیز درست می کردند.
در این دهه شرکت های سازنده این دستگاه ها ، به بستنی فروشیهای معروف تهران ، یک دستگاه ساخت بستنی هدیه دادند.
یکی از بستنی فروشی های قدیمی تهران ، اکبر مشهدی نام داشت.
او تحت هیچ شرایطی زیر بار استفاده از این تکنولوژی های جدید نرفت و به همان سبک قدیمی کارش را ادامه داد.
البته که بستنی هایی که امروزه در ایران رواج پیدا کرده اند، در اوایل قرن نوزدهم و از اروپا به ایران آورده شدند.
در واقع ناصرالدین شاه در سومین سفر خود ، خوردنی از محله ای به نام پلومبیر فرانسه به ایران آورد که به آن بستنی پلومبیر گفته می شد.
بعد از این سفر بود که بستنی در ایران رواج زیادی پیدا کرد و بستنی فروشی های مختلفی در ایران افتتاح شد.
یکی از این بستنی فروشی های معروف ، بستنی ممد ریش بود.
نخستین کارخانه صنعتی بستنی سازی جهان در سال ۱۸۵۱در مریلند ، کار خود را آغاز کرد.
نخستین مغازه بستنی فروشی در آمریکا در سال ۱۷۷۶ در نیویورک شروع به کار کرد.
مهاجران آمریکایی اولین کسانی بودند که اصطلاح ice cream را به کار بردند.
در سال ۱۸۴۳ میلادی ، اولین فریزر دستی چرخشی توسط نانسی جانسون اختراع و ثبت شد.
در فاصله سالهای ۱۸۴۸ و ۱۸۷۳، ۶۹ بستنی ساز چرخشی دیگر به ثبت رسید و در سال ۱۸۵۱ اولین واحد صنعتی تولید بستنی توسط جاكوب فیوزل در بالتیمور راه اندازی شد.
یك سال قبل از پایان قرن ، آگوست گالین دستگاه هموژنیزه كننده را اختراع كرد كه به ایجاد بافت نرم و خاص بستنی بسیار كمك كرد.
تاریخچه بستنی قیفی
با به وجود آمدن دستگاه های سردكننده مكانیكی ، اولین فریزر افقی یك پارچه توسط اچ اچ میلر ساخته شد كه با آن قطعات كوچك بستنی ، جداگانه فریز می شدند
اما اولین بستنی قیفی توسط یك مهاجر ایتالیایی به نام ایتالو مارچیونی در نیویورك تهیه شد و او قالب مخصوص بستنی قیفی خود را در ۱۹۰۳ به ثبت رساند و یك سال بعد به طور اتفاقی در نمایشگاه جهانی سنت لوئیس معرفی شد.
در این نمایشگاه یك تولیدكننده نان شیرین اهل سوریه به نام حموی تعدادی نان شیرین را به شكل مخروط لوله كرد تا همسایه بستنی فروشش بتواند برای توزیع بستنی از آن استفاده كند.
این شكل عرضه بستنی تا امروز ، یكی از محبوب ترین شیوه ها باقی مانده است.
تولید انواع دیگر بستنی از نوع بستنی چوبی ، بستنی با رویه میوه و بستنی شكلاتی از سال ۱۹۲۰ آغاز شده است كه در آن زمان ، پدیده ای نوظهور بود.
بستنی قیفی کی اختراع شد ؟
بستنی قیفی در سال ۱۹۰۴ در نمایشگاه جهانی در سن پترزبورگ اختراع و ارائه شد و تا الان بیش از یک قرن است که از همه دلربایی می کند.
در بستنی فروشی اکبر مشدی از دستگاه های صنعتی استیل مانند تاپینگ و یخچال نوشابه و میز کار استیل استفاده می گردد.

در تاریخ 3 خرداد 1404 این مطلب نوشته شده است.

دسته بندی : بهترین بستنی فروشی های تهران